W jaki sposób następuje ustalenie ojcostwa dziecka ze związku nieformalnego? Zasadniczo, są na to dwa sposoby. A mianowicie instytucja zwana w prawie rodzinnym uznaniem ojcostwa oraz sądowne ustalenie ojcostwa. Czym charakteryzują się te dwie procedury? Szczegółowym wyjaśnieniem tej kwestii zajmę się poniżej.
Zapraszam do lektury!
Ustalenie ojcostwa dziecka – uznanie ojcostwa
Uznania ojcostwa dokonuje się przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Należy pamiętać, że można uznać ojcostwo w stosunku do dziecka poczętego, ale nienarodzonego (uznanie ojcostwa przed urodzeniem). Osobiście zalecam tę opcję, jeśli tylko jest taka możliwość, bowiem po porodzie na tego typu sprawy nie ma się po prostu głowy.
Konsekwencje uznania dziecka przed jego narodzeniem są następujące:
- jeśli matka dziecka musi po porodzie przebywać w szpitalu, ojciec dziecka może dziecko bez problemu zabrać do domu;
- ojciec dziecka może załatwić wszelkie formalności w Urzędzie Stanu Cywilnego związane z rejestracją dziecka,
- dziecko może automatycznie po narodzinach otrzymać nazwisko ojca lub dwuczłonowe – w zależności od tego jak zdecydujecie,
- dziecko wchodzi do grona spadkobierców po ojcu,
- ojciec może również podejmować decyzje o zabiegach medycznych i być informowany o wszystkim co się dzieje z dzieckiem.
Co zrobić by uznać dziecko przed porodem?
Żeby uznać dziecko przed porodem, należy zgłosić się do Urzędu Stanu Cywilnego w urzędzie gminy (lub dzielnicy w dużych miastach). Każde z rodziców musi złożyć stosowne oświadczenie – można to zrobić jednocześnie lub maksymalnie w przeciągu 3 miesięcy po sobie.
W różnych urzędach oczekiwane są różne dokumenty takie jak: dowody osobiste, zaświadczenie lekarskie o ciąży i odpis aktu urodzenia matki dziecka. Najlepiej przed wizyta w Urzędzie Stanu Cywilnego dopytać jakie dokumenty będą potrzebne.
Ustalenie ojcostwa dziecka – sądowe ustalenie ojcostwa
Gdy nie ma porozumienia między rodzicami dziecka i nie doszło do uznania ojcostwa przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego (ani w ciąży ani po narodzinach dziecka) to jedyną drogą jest ustalenie ojcostwa przez sąd. Pierwszym krokiem sądownego ustalenia ojcostwa jest wytoczenie powództwa o ustalenie ojcostwa.
Powództwo o ustalenie ojcostwa mogą wytoczyć strony zainteresowane sprawą:
- dziecko (we własnym imieniu po uzyskaniu pełnoletności),
- matka dziecka,
- domniemany ojciec (jeśli nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych jego przedstawiciel ustawowy),
- prokurator (o ustalenie ojcostwa po śmierci dziecka pełnoletniego).
Należy sporządzić pozew o ustalenie ojcostwa. Pozew o ustalenie ojcostwa wnosi się do sądu rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich), może być to sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania powoda jak i sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. Taki pozew zwolniony jest z opłat.
W pozwie należy zawrzeć wniosek o ustalenie ojcostwa tj. wnosić o ustalenie, że dla przykładu ojcem Anny Kowalskiej, urodzonej dnia 11 listopada 2019 roku w Warszawie jest Adam Malinowski.
Jeżeli pozew złożyła matka dziecka (w imieniu dziecka i swoim) może żądać już od domniemanego ojca alimentów na dziecko, zwrotu kosztów wyprawki dla dziecka oraz zwrotu kosztów utrzymania matki w okresie okołoporodowym. Dodatkowym roszczeniem, o którym należy pamiętać jest władza rodzicielska. Wraz z ustaleniem ojcostwa przez sąd z mocy prawa powstaje stosunek władzy rodzicielskiej. W sytuacji, gdy sąd uzna, że przyznanie pełnej władzy rodzicielskiej będzie sprzeczne z dobrem dziecka, może władzę rodzicielską ograniczyć.
Badanie na ojcostwo w toku postępowania sądowego
Aby ustalić ojcostwo sąd zarządza postępowanie dowodowe, które polega w szczególności na przeprowadzeniu badań DNA, badań grupy krwi, przesłuchania matki i potencjalnego ojca, jak i innych świadków czy przeprowadzeniu dowodów z dokumentów.
Istnieją różne metody wykonania badania na ojcostwo. Obecnie najpopularniejszą metodą jest przeprowadzenie dowodu z badań DNA (test DNA – badania genetyczne na ojcostwo). Takie badanie w 99,999% potwierdzą ojcostwo oraz w 100 % je wykluczą. Badanie DNA jest najszybszą i najpewniejszą metodą badania ojcostwa. Samo badanie nie jest bolesne, polega na pobraniu wymazu ze śluzówki policzka, a materiał genetyczny pobiera się od matki, domniemanego ojca oraz dziecka. Po kilku tygodniach gotowa opinia z wynikami trafia do sądu.
Cena i koszty badań DNA kształtują się w zależności, czy badanie przeprowadza się prywatnie (przedprocesowo) czy procesowo (na zlecenie sądu).
W mojej ocenie kwestie związane z ustaleniem ojcostwa dla klientów mogą być dość zawiłe. W związku z czym warto tak ważną sprawę oddać w ręce profesjonalisty.
Autorka reprezentuje Kancelarię Adwokacką Katarzyna Helszer https://www.helszer.pl/
Zdjęcie autorstwa Kelli McClintock z serwisu Unsplash
