Wola rodziców co do zgodnego ułożenia opieki nad dzieckiem jest szansą zarówno dla nich samych, jak i dla dziecka. Szansą na to, by po rozstaniu rodziców, dziecko rozwijało się w poczuciu bezpieczeństwa i miłości ze strony obojga rodziców, a rodzice ponosili wspólnie odpowiedzialność za rozwój dziecka. Warto zadbać, aby ta szansa się ziściła.
W procesie rozstania rodzice często trafiają do prawnika. Jeśli chcą zgodnie opiekować się dzieckiem, prawnik, korzystając ze swojej wiedzy, może im pomóc. Oczywiście prawnik nie ma roli psychologa, terapeuty. Prawnik może za to ułatwić skuteczne ułożenie opieki nad dzieckiem przez rodziców.
Cel pomocy
Wola rodziców odnośnie zgodnej opieki może wynikać z różnych motywacji. Może być wynikiem targów między rodzicami, w takiej sytuacji zatwierdzenie jej w sądzie lub planem wychowawczym, może dawać tylko chwilowe rozwiązanie, i to jeszcze takie, w którym dziecko nadal pozostaje w opiece pomiędzy skonfliktowanymi rodzicami. Może być też tak, że rodzice w poczuciu współpracy układają opiekę, lecz później, w trakcje jej wykonywania dziecko reaguje w sposób, który jeden z rodziców odczytuje jako przejaw negatywnego zachowania drugiego z rodziców i współpraca pryska.
Kluczowa jest więc świadomość rodziców co dzieje się z nimi i dzieckiem w procesie rozstania. Świadomość może wpłynąć na ocenę zachowania drugiego rodzica, jak i dziecka. Świadomość samego siebie może motywować do podejmowania pracy nad sobą.
Tak więc można przyjąć, że w ramach świadczonej pomocy prawnej prawnik może przyjąć taki cel, aby jego Klient złożył oświadczenie co do zgodnej opieki, z pełną świadomością skutków takiego oświadczenia dla siebie i swojego dziecka. Oczywiście do realizacji tego celu może być konieczna samoedukacja rodzica lub profesjonalne wsparcie psychologiczne.
Rodzic
Każdy z rodziców na swój sposób i w swoim tempie przeżywa rozstanie. Upraszczając, można przyjąć kilka etapów:
- Etap zaprzeczenia i izolacji. Rodzic nie wierzy, że to koniec. Ma nadzieję, że drugi rodzic zmieni decyzję o rozstaniu, a zgodna opieka może być w jego oczach szansą na naprawę związku.
- Wybuch emocji. Rodzic szuka winnego, ma pretensje do drugiego rodzica. Gniew, złość, poczucie krzywdy i zranienia może zniweczyć wcześniejsze porozumienie dotyczące opieki.
- Depresja i melancholia. Na ocenę mocy oświadczenia rodzica o zgodnej opiece może mieć wpływ to, że w tej fazie towarzyszą mu emocje lęku, bezradności, żalu, smutku.
- Przejście i orientacja. Rodzic planuje nowe życie, na podstawie refleksji tego co się wydarzyło, analizuje popełnione błędy.
- Pogodzenie z losem. Rodzic określa się na nowo, uświadamia sobie swoje potrzeby. Planuje przyszłość.
Powyższe wskazuję w celu pokazania, że czasami konieczne jest uzyskanie wsparcia psychologicznego przez rodzica, aby jego oświadczenie o woli wspólnej opieki było świadome i skuteczne w rzeczywistości. Kondycja rodzica przekłada się nie tylko na kreowanie przez niego swojego życia, przekłada się również na jakość życia dziecka.
Perspektywa dziecka
Dziecko w rozstaniu doświadcza silnych emocji, a rodzicom znajdującym w trudnej życiowo sytuacji, zdarza się nie dostrzegać emocji dziecka. Rodzice mogą zauważać za to konkretne zachowania dziecka (zależnie od wieku) takie jak:
- moczenie się,
- cofanie w etapach rozwojowych,
- gniew, złość i agresja,
- płacz, smutek i zamykanie się w sobie,
- opryskliwość, zaniedbywanie obowiązków szkolnych, ucieczki z domu.
Rodzic znajdujący się w ferworze walki może wiązać takie zachowania dziecka z zachowaniem drugiego rodzica, z nastawianiem dziecka, wpajaniem mu negatywnych treści, zaniedbywaniem, przemocą. Z taką oceną sytuacji rodzic stawia się u prawnika i domaga się konkretnych działań procesowych mających ochronić dziecko.
Prawnikowi stawiane jest zadanie, aby dowodowo wykazał nieprawidłowe zachowanie drugiego z rodziców i poddał je pod ocenę sądu. Te działania procesowe mogą zaś pogłębiać jeszcze bardziej dyskomfort dziecka i zaczyna działać błędne koło. Świadomość tego co się dzieje z dzieckiem w rozstaniu rodziców, jest więc kluczowym elementem przy podejmowaniu decyzji dotyczących spraw dziecka, także w zakresie prawnym.
Instrumenty pomocowe
Z powyższych wywodów wynika, że rodzice niezależnie do sposobu rozstania, powinni pozyskać wiedzę, z jakiego wsparcia oni i dziecko mogą skorzystać w trakcie rozstania. Ważna jest samoedukacja rodzica. Pozwala ona dostrzec i nazwać swoje emocje i emocje dziecka, pozwala też zauważyć potrzeby rodzica i dziecka. Polecam więc promowanie Akademii Dobrego Rozstania jako miejsca pozyskania wiedzy dla rodzica.
Ważne jest także wsparcie psychologa dziecięcego. Rodzic lub rodzice mogą sami bez dziecka skorzystać z konsultacji psychologa dziecięcego, aby sprawdzić, czy jest potrzeba korekty ich zachowania lub jak odczytywać sygnały wychodzące od dziecka.
Konsultacje psychologiczne rodzica pod kątem jego dobrostanu psychicznego pozwalają na pozyskanie wiedzy, jak można wzmocnić rodzica, tak by przeszedł on przez rozstanie z jak najmniejszym uszczerbkiem dla siebie. W trakcie takiej konsultacji warto zapytać się psychologa czy jest potrzeba skorzystania z innych instrumentów psychologicznych, takich jak warsztaty wychowawcze, grupy wsparciowe, grupy terapeutyczno-wsparciowe, terapia indywidualna.
Z dużą ostrożnością natomiast należy podchodzić do kierowania dziecka na terapię, gdyż w pierwszej kolejności to rodzice powinni zadbać o poprawę jakości sprawowania opieki i to od rodziców trzeba zacząć poprawę sytuacji dziecka. Zazwyczaj problem nie jest w dziecku, lecz w rodzicach.
W kwestii komunikacji pomiędzy rodzicami warto zadbać o dostęp rodziców do dobrego mediatora. Mediatora, który ma kwalifikacje i doświadczenie mediacyjne, tak by zadbał o zachowanie zasad mediacji.
Skorzystanie przez rodziców z instrumentów psychologicznych jest wyrazem dbania o prawidłowe wykonywanie pieczy nad dzieckiem i powinno rzutować na rozstrzygnięcie sądu, w tym także, jeśli sąd zastanawia się nad pozostawieniem pełni władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
Plan wychowawczy
Plan wychowawczy może być szansą, jeśli jest opracowywany przez rodziców ze świadomością tego, jakie są potrzeby dziecka i jak je zabezpieczyć. W takiej sytuacji plan wychowawczy pozwala na przeniesienia środka ciężkości z urzeczywistniania praw rodzicielskich, na określanie kierunków odpowiedzialności rodziców za dziecko.
Odpowiedzialność taka może wyrażać się nie tylko w zbliżonym stopniu opieki, ale i w zbliżonym zaangażowaniu w wychowanie dziecka i zabezpieczanie jego potrzeb. Angażowanie się w sprawy związane z codziennym wychowywaniem dziecka jest sposobem budowania więzi z dzieckiem. Jeśli natomiast plan wychowawczy staje się wyłącznie podkładką pod szybkie orzeczenie rozwodu na jednej rozprawie, to może pozostać pustym dokumentem. Warto więc, aby rodzice najpierw pogłębili swoją wiedzę o perspektywie dziecka w rozstaniu i dopiero po tym siadali do spisania zasad wspólnej opieki.
Podsumowując. Rzeczywista, zgodna opieka wymaga też wsparcia rodziców. Jeśli pierwszy profesjonalista, do którego trafia rodzic, jest prawnikiem, to powinien mieć on wiedzę gdzie przekierować dalej rodzica i taka wiedza powinna być podstawą w specjalizacji prawnika rodzinnego.
Zdjęcie autorstwa Nathan Dumlao z serwisu Unsplash
