Ruszyło Centrum Wsparcia i Mediacji dla rodzin zagrożonych sytuacją porwania rodzicielskiego – nowy projekt Fundacji ITAKA. Centrum realizuje bezpłatne poradnictwo prawne, psychologiczne i mediacyjne rodzicom w sytuacji okołorozwodowej i rozstania oraz opiekunom prawnym.
W jakich sytuacjach możemy mówić o porwaniu rodzicielskim?
Agata Górecka, prawniczka Centrum Wsparcia i Mediacji: Porwanie rodzicielskie to zdarzenie, gdy jedno z rodziców bądź opiekunów prawnych, którzy posiadają władzę rodzicielską, bez woli i wiedzy drugiego z rodziców, pod pretekstem krótkotrwałego pobytu, wywożą lub zatrzymują osobę małoletnią na stałe. Pozbawiają tym samym drugiego rodzica możliwości kontaktu z dzieckiem. Rodzic, który dokonuje uprowadzenia może przebywać wraz z dzieckiem na terenie Polski albo wyjechać poza granice kraju. Zdarza się również, że rodzic uprowadza dziecko z innego państwa do Polski.
Czy to częste zjawisko?
Do połowy 2018 r. Policja rejestrowała około 600 przypadków porwań rodzicielskich rocznie. Jednak wraz z wejściem w życie Zarządzenia nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28.06. 2018 r., zmieniły się regulacje w kwestii przyjmowania zgłoszeń dot. sytuacji porwania rodzicielskiego przez Policję. Aktualnie Policja nie poszukuje dzieci uprowadzonych przez rodzica czy opiekuna prawnego. Jeśli chodzi zaś o dane Fundacji ITAKA, to niestety – z roku na rok liczba zgłaszanych spraw wzrasta, a pandemia tylko spotęgowała to zjawisko. W ubiegłym roku otrzymaliśmy ponad 160 zgłoszeń dotyczących utrudniania kontaktu bądź uprowadzenia rodzicielskiego.
Rodzice i opiekunowie prawni, których dotyczy ten problem, będą mogli znaleźć pomoc w Centrum Wsparcia i Mediacji?
Działalność Centrum Wsparcia i Mediacji jest ukierunkowana na skuteczną ochronę praw dzieci do wychowania i kontaktu z obojgiem rodziców. Centrum realizuje bezpłatne poradnictwo prawne, psychologiczne i mediacyjne rodzicom w sytuacji okołorozwodowej i rozstania oraz opiekunom prawnym. Chodzi tutaj przede wszystkim o uniknięcie eskalacji konfliktu. Ponadto, specjaliści Centrum edukują w zakresie przeciwdziałania uprowadzeniom rodzicielskim i konfliktom rodzinnym. Porady są udzielane przez telefon i online. Kontakt telefoniczny możliwy jest pod numerem 116 000, który jednocześnie jest ogólnoeuropejskim Telefonem w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka. Rodzice w kryzysie rozstania mogą również skorzystać z informacji zawartych na naszej stronie internetowej: porwaniarodzicielskie.pl. Psycholog dyżuruje w poniedziałki i środy w godzinach 10:00 – 15:00, a prawnik we wtorki od 16:00 do 21:00 i czwartki od 10:00 do 15:00.
Na jaki rodzaj pomocy mogą liczyć rodzice, którzy zgłoszą się do Centrum Wsparcia i Mediacji?
Rodzice zgłaszający się do CWiM otrzymają poradę prawną, a także informacje dotyczące możliwych kroków, które mogą podjąć w swojej sprawie. Ponadto, prawnicy CWiM na prośbę zgłaszającego podejmują kontakt z drugim rodzicem, aby dać mu możliwość na zajęcie stanowiska w sprawie, przedstawienie swojego punktu widzenia, ustalenia jakie są możliwości porozumienia na tu i teraz między rodzicami co do spraw ich wspólnych dzieci. Podejmując kontakt z drugim rodzicem staramy się także poinformować o konsekwencjach uprowadzenia rodzicielskiego oraz możliwych formach rozwiązania konfliktu, do których m.in. należy mediacja.
Poza świadczeniem poradnictwa prawnego, świadczymy także pomoc merytoryczną w wypełnianiu wniosków – nie jest to jednoznaczne z pisaniem wniosków w imieniu beneficjenta. Zazwyczaj doradzamy jaki wniosek można złożyć w danej sprawie do sądu lub do organu centralnego, ale co do zasady nie sporządzamy ww. wniosków w imieniu naszych beneficjentów. Jeżeli osoba zgłaszająca się do fundacji potrzebuje pomocy psychologicznej, kierujemy ją do naszego psychologa, który udzieli jej odpowiedniego wsparcia.
Czy będzie to pomoc jednorazowa? Czy przy bardziej skomplikowanych przypadkach rodzice będą mogli skorzystać z poradnictwa prawnego kilka razy?
Nie – zarówno pomoc prawna, jak i psychologiczna, może być udzielana więcej niż jeden raz. Bardzo często rodzic, który po raz pierwszy podejmuje kontakt z prawnikiem Fundacji nie do końca potrafi opisać stan prawny i stan faktyczny sprawy. Ponadto, emocje wpływają na fakt, że rodzic nie zawsze potrafi określić jakiej pomocy od nas oczekuje. Czasami w celu udzielenia odpowiedniej porady prawnej potrzebujemy uzyskać wgląd w dokumenty takie jak np. postanowienia sądu, które zapadły w sprawie. Dopiero analiza ww. dokumentów umożliwia nam udzielenie porady prawnej. Właśnie dlatego beneficjenci mogą zgłaszać się do nas wielokrotnie.
Kto będzie mógł skorzystać z poradnictwa mediacyjnego?
Rodzice i opiekunowie prawni dzieci, które zostały uprowadzone przez drugiego rodzica lub opiekuna prawnego. Z pomocy mogą skorzystać też pozostali członkowie rodzin dotkniętych problemem uprowadzenia rodzicielskiego. Czasami w sprawy uprowadzeniowe zaangażowane są całe rodziny, nie tylko mama i tata, ale również dziadkowie, nowi partnerzy rodziców. Mediacja jest poprzedzona konsultacją prawną i psychologiczną, która pozwala specjalistom pracującym w Centrum na zakwalifikowanie danej rodziny na mediacje.
Jakie są zalety mediacji?
Mediacja to dobrowolna i poufna metoda rozwiązywania sporu, w której strony zaangażowane w konflikt, dochodzą do porozumienia z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora. Taka forma rozwiązania konfliktu jest bardziej przyjazna zarówno dla rodziców, jak i dla dziecka, które także odczuwa stres związany z konfliktem pomiędzy rodzicami. W przypadku uprowadzeń rodzicielskich mediacja ma duży potencjał profilaktyczny i może pomóc w uniknięciu eskalacji konfliktu, gdyż bardzo często porwanie rodzicielskie jest konsekwencją braku umiejętności komunikacji między rodzicami.
Kto mediuje?
Bezstronny i neutralny mediator. W mediacjach rodzinnych mediatorem może być tak naprawdę każdy. Mogą być to np. prawnicy, którzy mają za sobą szkolenia bądź szkoły podyplomowe z zakresu mediacji. Mogą to również być psychologowie. Oni także muszą mieć skończone specjalne szkolenia lub studia podyplomowe.
Ile trwa mediacja?
To zależy od konkretnej sprawy. W przypadku Centrum Wsparcia i Mediacji, porady mediacyjne będą odbywały się zdalnie. Naszym zadaniem będzie rozpoczęcie dialogu pomiędzy rodzicami i jeśli to się powiedzie, wskażemy im kierunek, w którym mogą podążać. Te konflikty są bardzo skomplikowane, a nasi pracownicy będą mieć pewne ograniczenia czasowe. Trzeba jednak pamiętać, że mediacje nie zawsze kończą się sukcesem. Zdarza się również, że czasami nawet do nich nie dochodzi. Wśród rodziców wciąż jest niska świadomość zalet, jakie może przynieść mediacja, dlatego wolą oni losy swojego dziecka oddać w ręce sądów. Mediacja nie jest procesem obligatoryjnym, a jej sukces zależy od chęci nawiązania porozumienia pomiędzy rodzicami czy opiekunami prawnymi. Gdy mediacja nie zakończy się porozumieniem, sprawa wchodzi na drogę postępowania sądowego.
Czy są sytuacje, w których się nie mediuje?
Oczywiście, że tak. Nie mediuje się m.in. wtedy, gdy w relacji występowała przemoc, nadużywanie alkoholu czy substancji psychoaktywnych. W takich sytuacjach brakuje równowagi sił pomiędzy stronami, a równowaga ta jest jedną z podstaw mediacji.
Fundacja ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych tematyką porwań rodzicielskich zajmuje się już od 2012 roku. W 2019 r. Fundacja pozyskała środki na uruchomieniu Centrum Wsparcia i Mediacji dla rodzin zagrożonych sytuacją porwania rodzicielskiego. Centrum Wsparcia i Mediacji rozpoczęło swoją działalność 1 stycznia 2022 roku i świadczy bezpłatne poradnictwo:
- prawne,
- psychologiczne,
- mediacyjne
Wsparcie udzielane jest telefonicznie oraz online. Kontakt ze specjalistami Centrum możliwy jest pod numerem 116 000, który jednocześnie jest ogólnoeuropejskim Telefonem w Sprawie Zaginionego Dziecka i Nastolatka. Fundacja ITAKA od dziewięciu lat jest operatorem tego numeru w Polsce.
Centrum Wsparcia i Mediacji to pierwszy tego typu projekt w Polsce bazujący na modelu nordyckim. Projekt jest realizowany w wyniku konkursu ogłoszonego w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Więcej szczegółów na stronie https://porwaniarodzicielskie.pl/
Zdjęcie autorstwa TOMMY VAN KESSEL z serwisu Unsplash
