Małoletni nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych, dlatego nie mogą samodzielnie złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. W ich imieniu działają przedstawiciele ustawowi, czyli rodzice. Jednak, aby odrzucenie spadku w imieniu dziecka wywarło oczekiwane skutki prawne, należy wcześniej dokonać innych czynności prawnych, które to umożliwią. W niniejszym wpisie zajmę się wyjaśnieniem tej kwestii możliwie jak najprostszym językiem.
Zapraszam do lektury.
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka.
Krok 1. – wniosek do sądu
Rodzice małoletniego spadkobiercy, chcąc odrzucić kłopotliwy spadek, muszą uzyskać na to zezwolenie sądu rodzinnego. W celu uzyskania zgody na odrzucenie spadku należy złożyć wniosek o zezwolenie na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Sąd właściwy ustala się na podstawie miejsca zamieszkania małoletniego dziecka.
Wniosek powinien zawierać dane wnioskodawców (rodziców małoletniego), tj. imię, nazwisko, PESEL, dokładny adres zamieszkania. Wnioskodawcą jest ten z rodziców, który odrzucił spadek, a uczestnikiem postępowania drugi z rodziców.
Do wniosku należy dołączyć:
- akt zgonu spadkodawcy,
- odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub dzieci,
- kopię dokumentu potwierdzającego odrzucenie spadku (akt notarialny lub postanowienie sądu),
- dodatkowy odpis wniosku (sąd doręczy go drugiemu z rodziców – uczestnikowi postępowania).
Opłata od wniosku wynosi 100 zł.
Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku
Dziecko zostaje powołane do spadku już w chwili odrzucenia spadku przez rodzica. W tym też momencie dla dziecka zaczyna biec 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Uwaga!
Zgodnie z powyższym, 6-miesięczny termin na złożenie w imieniu Twojego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku rozpocznie bieg w chwili, w której Ty złożysz oświadczenie o odrzuceniu spadku. Brak złożenia oświadczenia w imieniu dziecka w terminie powoduje, że dziecko przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli jednak wiemy, że spadek posiada długi – zdecydowanie lepiej jest go odrzucić również w imieniu małoletnich.
Warto pamiętać, że termin 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu Twojego dziecka biegnie niezależnie od terminów sądowych. Biorąc pod uwagę długie terminy oczekiwania na załatwienie spraw w sądach, istnieje ryzyko, że sąd rodzinny nie zdąży wydać zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka przed upływem tego terminu.
Jednak w tym przypadku orzecznictwo Sądu Najwyższego przewiduje pewien wyjątek od reguły. W wyjątkowych okolicznościach zezwala na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku po upływie 6 miesięcy. W tym wypadku jednak istnieje pewien warunek. Oświadczenie można złożyć pod warunkiem wszczęcia w tym czasie postępowania o zezwolenie na złożenie w imieniu dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 r. (sygn. akt: III CZP 102/17), termin 6 miesięcy nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie w imieniu małoletniego powinniśmy złożyć niezwłocznie.
Jeżeli więc zamierzasz odrzucić spadek w imieniu własnym oraz w imieniu małoletnich dzieci, warto najpierw przygotować wniosek do sądu rodzinnego o zezwolenie na złożenie w imieniu małoletnich dzieci oświadczenia o odrzuceniu spadku i złożyć ten wniosek wraz z niezbędnymi dokumentami niezwłocznie po tym, jak odrzucisz spadek we własnym imieniu.
Krok 2. – odrzucenie spadku
Następnie, gdy postanowienie sądu rodzinnego się uprawomocni, należy niezwłocznie u notariusza odrzucić spadek w imieniu małoletnich dzieci. Nawet jeżeli zgoda sądu rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu dzieci zostanie wydana po upływie 6 miesięcy, to – w myśl wspomnianej uchwały Sądu Najwyższego – niezwłoczne złożenie oświadczenia zapewni skuteczność wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku.
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka małoletniego – jak wygląda? Podsumowanie.
Reasumując, należy pamiętać, że najczęściej powołanie dziecka do spadku jest konsekwencją wcześniejszego odrzucenia spadku przez jednego z rodziców. Bowiem rodzic, który odrzucił spadek, traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Wówczas do odrzuconego spadku (udziału spadkowego) powołuje się jego dzieci w częściach równych.
Zdjęcie autorstwa Annie Spratt z serwisu Unsplash
