14-15 czerwca 2022 w Acre w Izraelu odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Ponowne Zjednoczenie i Odbudowa.: Teoria i Praktyka W Leczeniu Wyalienowanych Dzieci”, zorganizowana przez Międzynarodową Akademię Praktyki z Wyalienowanymi Dziećmi (International Academy Of Practice With Alienated Children).
Celem Akademii jest rozwijanie, pielęgnowanie i promowanie doskonałości klinicznej w leczeniu dzieci, które stają się wyobcowane w wyniku dysharmonii i rozpadu rodziny. Akademia określa alienację u dzieci jako alienację od jaźni w wyniku defensywnego rozłamu. Jedocześnie Akademia interpretuje alienację dziecka nie jako problem w dziecku, ale uznaje ją za problem relacyjny, który tworzy indukowaną obronę rozszczepienia w odpowiedzi na presję między- i wewnątrzpsychiczną doświadczaną przez dziecko w próbie utrzymania jedności przywiązania po separacji rodziny.
Pierwsza z trzech prezentacji otwierających konferencję to wystąpienie Dr Barbary Jo Fidler, klinicznego psychologa rozwojowego z Kanady pt.: „Zrozumienie i praca z dynamiką rodziny w problemach z kontaktem rodzic-dziecko: Kontrowersje i Wyzwania”. Autorka i praktyk z ponad 30-letnim doświadczeniem, współautorka szeregu książek oraz doświadczony trener i szkoleniowiec dla grup zawodowych sędziów, prawników i specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego dzieli się swoimi spostrzeżeniami co do typowych zachowań odrzuconego rodzica, negatywnego wpływu na dzieci i młodzież oraz konieczności różnicowej odpowiedzi przy zachowaniu konieczności zachowania bezwzględnego bezpieczeństwa dla realizacji interwencji klinicznej. Jego zapewnienie powinno opierać się o przeprowadzone badania przesiewowe pod kątem przemocy i nadużyć oraz wykluczenie nieodpowiednich przypadków. Autorka zaleca także różnicowanie działań w zależności od „kalibru” każdego z przypadków odrzucenia wyróżniając ich trójpoziomowe wartościowanie od poziomu przypadków poważnych (między innymi obciążonych: nadużycie/zaniedbanie/deficyt rodzicielstwa) do łagodnych i niektórych umiarkowanych przypadków alienacji (obejmują wszystkie przypadki problemów związanych z kontaktem rodzic-dziecko – PCCP). Niezależnie od „kalibru” konieczne jest wypracowanie właściwego kontraktu na zasadach pełnej i świadomej zgody.
Kolejnym prezentującym był Nick Woodall (Psychoterapeuta Dynamiczny – Family Separation Clinic – London) który pierwszego dnia przedstawił dwa wystąpienia. Pierwszym z nich „Rozpoznawanie procesów obronnych w odrzucaniu rodzica po separacji przez dzieci” autor skoncentrował się na skondensowanym pokazaniu tła dla problematyki alienacji dzieci w sytuacji rozstania rodziców w tym podstawowych zjawisk/pojęć z tym związanych takich jak to, że alienacja jest zakłóceniem przywiązania, występują problemy rozszczepienia i wyrównania, uszkodzenia ról. Wskazał także, że w obecnej praktyce odchodzi się od podejścia diagnostycznego przy jednoczesnym uznaniu alienacji za problem relacyjny, w którym dziecko nieświadomie wykorzystuje nieprzystosowawczą obronę. W podsumowaniu nie zabrakło esencji dotyczącej zasad praktyki tj.: prymaty dobra dziecka, wyjątkowość etiologiczna, przywrócenie integracji oraz naszej odpowiedzialności wobec dzieci.
Trzeci i ostatni referat wprowadzający pt.: „Praca z alienacją w rodzinach w Izraelu” wygłosił Dr. Inbal Kivenson Bar-On (University of Haifa).
Kolejny blok tematyczny poświęcony był kwestii psychicznego znęcania się nad dziećmi.
Karen Woodall (Family Separation Clinic, Londyn) w wystąpieniu zatytułowanym „Ocena i różnicowanie ochrony dzieci” przedstawia szerokie tło problemu i jednocześnie stawia kluczowe pytania: Jak dziecko dotarło do tego miejsca? Kto sprawuje władzę nad dzieckiem? Co się stanie, jeśli zainterweniuję – poproszę ludzi, aby zrobili to, czego nie chcą lub nie mogą zrobić? Co ma pomóc we wzniesieniu nowej struktury? Zaleca mapowanie i kontraktowanie procesu, między innymi poprzez weryfikację/testowanie czy rodzice mogą się zmienić, czy się zmienią, zwracając uwagę na rodzica z władzą nad dzieckiem? W podsumowaniu zwraca uwagę na istotę oceny właściwego momenty na wyjście terapeuty z osadzenia w rodzinie przywołując pokrzepiające stwierdzenie: Rodzice są wystarczająco dobrzy – czy to dziwni, czy cudowni, kochają swoje dzieci i chcą im pomóc.
Prof. Gordana Buljan Flander (Dziecięcy Szpital w Zagrzebiu, Chorwacja) w prezentacji „Zasady praktyki z dziećmi wykorzystywanymi psychicznie w wyniku rozwodu i separacji” wskazuje na olbrzymią skalę problemu powołując się na fakt, że według WHO na całym świecie blisko jedno na troje dzieci w wieku 18 lat doznało jakiejś formy maltretowania. Konsekwencje tego faktu są bardzo daleko idące zarówno w sferze jakościowej i ilościowej, jak i w okresie ich ponoszenia. Wskazuje na model najlepszych praktyk obejmujący czworobok systemu ochrony dziecka opartym na systemach: sądowniczym, opieki społecznej, opieki zdrowotnej i edukacji.
Dr Claire Francica (University of Malta) w wystąpieniu „Narracja wrogości doświadczanych przy pełnieniu roli eksperta sądowego: perspektywa sartryjska” z pozycji praktykującego biegłego sądowego przywołuje „Analogię kelnera” Sartra dla zilustrowania położenia i funkcjonowania, właśnie jako eksperta, w otaczającej rzeczywistości alienujących dziecko rodziców. Przywołując tytułową perspektywę tłumaczy dlaczego wstydliwe ograniczenie, którego nieustannie doświadczamy jako eksperci, gdy się na nas patrzy, obezwładniające naszą zdolność do rozpoznawania siebie jako tego, kim jesteśmy. Wskazuje, że to co jest potrzebne biegłemu sądowemu, aby zachować „dobrą wiarę” przy realizacji swoich zadań jest pośredniczenie w tym, co natychmiastowe – tj. rozpoznawanie cech, które przyczyniają się do alienujących zachowań.
Drugi blok tematyczny zatytułowany był „Praca z prymitywnymi mechanizmami obronnymi w przypadku rozwodu i separacji”.
Nicka Woodall (Psychoterapeuta Dynamiczny – Family Separation Clinic, Londyn), zaprezentował kwestię „Identyfikacji projekcyjnej, jako podstawowej obrony u wyalienowanych dzieci.”
Avner Ha’Cohen (Hebrew University) w wystąpieniu „Przepracowanie mechanizmu paranoiczno-schizoidalnego u rodzica alienującego, na rzecz zjednoczenia” stawia kilka podstawowych założeń, które jak sam zaznaczył, oparte są na własnym doświadczeniu. Podżeganie rodzicielskie prowadzące do odmowy kontaktu i alienacji istnieje; jakkolwiek jest to nadużycie o poważnym skutku, skuteczna interwencja nie została jeszcze osiągnięta, nieprzeszkolone sądy, terapeuci i personel opieki społecznej mają tendencję do niewłaściwego działania w tych przypadkach. W radzeniu sobie z tymi problem autor wskazuje przydatność powinowactwa alienacji rodzicielstwa do mechanizmu paranoiczno-schizoidalnego i przez co wywodzi sugestię co do leczenia alienującego rodzicielstwa przy jednoczesnym wykorzystaniu mechanizmu paranoiczno-schizoidalnego. W podsumowaniu swojego wystąpienia powołuje się na wskazówki wysuwane w opracowaniach Rogersa, Winnicotta i Bowena.
Dr. Judith M. Pilla (Mental Health Clinical Nurse –USA), zamykającą ten blok referatem „Rola wstydu w rodzinach dotkniętych reakcją alienacji dziecka”, w zwięzły sposób wskazała mechanizm, w jakim tzw. toksyczny wstyd dziecka i jego wywoływanie przez bliskich, oddziałuje na jego psychikę. Dr Pilla pokazuje 4 proste kroki do eliminacji toksycznego wstydu i konkluduje postulatem zwracając się do odbiorców: „Walcz z toksycznym wstydem. Chroń dzieci. Chroń rodziców”.
Zapraszamy do zapoznania się z szerszym omówieniem tego referatu, oraz sprawozdaniem z całości konferencji.
